یکی از موضوعاتی که اهمیت ویژه ای برای تئوری پردازان و تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری دارد، بحث انتخاب روش های حسابداری می باشد. انتخاب روش های حسابداری یکی از پدیده های حسابداری است که برای یافتن مبنا و علل آن ها تحقیقات گسترده ای در حوزه حسابداری صورت گرفته است . از آن جا که این تحقیقات به دنبال توجیه علل انتخاب از میان روش های حسابداری بعد و پیش بینی آن می باشند در قلمرو تئوری اثباتی حسابداری قرار می گیرند.
<** ادامه مطلب... **>
از ارائه و رواج نظریه بازار کارا و نیز رد فرضیه خامی سرمایه گذار تصور می شد که مدیران انگیزه ای برای انتخاب از میان روش ها نداشته و سرمایه گذاران از میان منابع متفاوت که صورت های مالی تنها یکی از آنها البته مهمترین آنها می باشد پی به وضعیت و عملکرد واقعی شرکتهای مورد نظر خود می برند. اما اشکال اساسی تحقیقات مذکور پیش فرض زیربنایی صفربودن هزینه اطلاعات، هزینه مبادله، و هزینه قرارداد میباشد
در تحقیقات اولیه فرض این بود که اطلاعات از منابع مختلف بدون هرگونه هزینه ای به دست آمده و با صفر در نظر گرفتن هزینه مبادله به سرعت در قیمت سهام منعکس می شود. اما با در نظر گرفتن هزینه های اطلاعات، مبادلات، و قراردادها به نظر می رسد که سرمایه گذاران نتوانند از میان روش های حسابداری به سادگی عبور کرده و به واقعیات شرکت مورد نظر خود برسند .
بنابراین می توان گفت که با این شرایط مدیران برای انتخاب از میان روش های حسابداری انگیزه داشته باشند . اینکه مدیران از این انتخاب ها جهت ارائه هر چه بهتر و شفافتر وضعیت و عملکرد شرکت خود سود می جویند و یا از طریق آنها سعی در مدیریت قراردادهای میان خود و شرکتهایشان و یا میان شرکت آنها و سایرین دارند یکی از موضوعات مورد توجه در حوزه تحقیقات اثباتی حسابداری میباشد.
مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که آیا شرکت های فعال در یک صنعت در حسابداری موجودی کالای خود از روش های مشابهی استفاده می نمایند یا خیر . علت اهمیت موضوع تحقیق حاضر، کاربرد آن برای تدوین کنندگان استاندارد می باشد. یکی از بحث های رایج در قلمرو تدوین استاندارد موضوع یکنواختی و انعطاف پذیری در استاندارد ها می باشد. موافقان انعطاف پذیری در تدوین استاندارد بیان می کنند از آن جایی که مدیران شرکت ها بهتر از هر گروه دیگری ماهیت عملیات شرکت را می دانند، بنابراین روشی را انتخاب می کنند که به بهترین نحو وضعیت و عملکرد شرکت را منعکس کند . به عبارت دیگر آنها ادعا می کنند که مدیران بر اساس دیدگاه رفتار کارا عمل می کنند. مطابق با این دیدگاه استاندارد ها باید تا حد امکان نحوه عمل های مختلف مطابق با شرایط متفاوت در اختیار مدیران بگذارند و اجازه دهند که تصمیم گیری درمورد انتخاب روشها در سطح شرکت صورت بگیرد . اما مخالفا ن انعطاف پذیری (مدافعان یکنواختی) ادعا می کنند که اگر نحوه عمل های جایگزین متفاوت در اختیار مدیر قرار گیرد او برای مدیریت قراردادها از آن کمک گرفته و همواره بهترین نحوه عمل را از نظر ارائه صادقانه به کار نمی گیرند. مدافعان این رویکرد بیان می کنند که به دلی ل فوق نباید دست مدیر را برای انتخاب باز گذاشت و تصمیم گیری در مورد روش انتخابی باید به عهده تدوین کنندگان استاندارد گذاشته شود.
در ایران به دلیل یکنواختی به نسبت شدید در استانداردهای حسابداری و استفاده مشابه از نحوه عمل های جایگزین محدود، مطالعات زیادی در مورد بحث انتخاب روش ها صورت نگرفته است. دلیل با اهمیت دیگر حاکمیت قوانین مالیاتی بر استانداردهای حسابداری مخصوصا در مورد استهلاک و سرمایه کردن دارایی ها (مثل دارایی های نامشهود ) می باشد.
ویترد تشریح کرد چرا شرکت ها در دوره هایی که هیچ الزامی قانونی و حرفه ای برای انتشار صورت های مالی وجود ندارد به طور داوطلبانه دست به انتشار صورت های مالی خود میزنند. او به این نتیجه رسید که بنابر دیدگاه رفتار کارا این عمل موجب اعتماد بیشتر سرمایه گذاران به صورت های مالی و کاهش هزینه آنها در کسب اطلاعات در مورد وضعیت مالی شرکت و نهایتا نرخ هزینه سرمایه پایین تر میشود.
مین و اسمیت پی بردند که شمول صورت های مالی واحدهای فرعی در صورت های مالی تلفیقی موجب ضمانت بیشتر برای اوراق شرکت اصلی شده و نرخ هزینه سرمایه را پایین تر می آورد. بنابراین در این تحقیق نیز دیدگاه رفتار کارا این انتخاب حسابداری مدیر را توجیه میکند. جنسن و مک لینگ و موریس به این نتیجه رسیدند که عمل تهیه صورت های مالی حسابرسی شده سازمان ها را قادر به جذب سرمایه با صرفه جویی واقعی بیشتر و هزینه پایین تر می کند. بنستون به این نتیجه رسید که همه شرکت های لیست شده در بورس معاملات نیویورک در سال 1926 بدون الزام قانونی به انتشار صورت های مالی، ترازنامه خود را منتشر کردند . همچنین او پی برد که 82 درصد از این شرکت ها صورت های مالی خود را به در مورد دیدگاه رفتار فرصت طلبانه, صورت حسابرسی شده منتشر می کنند ، نیز تحقیقاتی صورت گرفته است که مطا بق با فرضیه های اندازه، پاداش، و بدهی بوده است :
واتس وزیمرمن با بررسی واکنش شرکت ها به تعدیلات سطح عمومی قیمت به این نتیجه رسیدند که شرکت های بزرگتر با توجه به این نکته که با این تعدیلات سود پایین تری خواهند داشت از آن حمایت می کنند. این شرکت ها اکثرا متعلق به صنایع نفت و گاز بودند. دیکین با بررسی شرکت های فعال در صنایع نفت و گاز و بررسی رفتار آنها در انتخاب روش های حسابداری از میان روش هزینه کامل و تلاش های موفقیت آمیز به نتایجی مشابه با واتس وزیمرمن دست یافت .
این نتایج درتحقیق دا وهال و لیهن و پاستنا نیز تکرار شد . بوون نوریس و لاسو با بررسی رفتار مدیران نسبت به سرمایه ای یا جاری تلقی کردن بهره مربوط به مخارج سرمایه ای به نتایجی مطابق با فرضیه بدهی دست یافتند؛ شرکت هایی که نسبت بدهی بالاتری داشته اند بیشتر تمایل به سرمایه ای کردن بهره و افزایش سود داشته اند . دالو و ویگلنه با بررسی رفتار مدیران شرکت ها نسبت به انتخاب از میان روش های استهلاک به نتایجی مطابق با فرضیات اندازه و پاداش رسیدند . چانگ پارک و رو و مورس و ریچاردسون پی بردند که شرکت های حاضر در یک صنعت از روشهای مشابه استفاده می کنند و این ناشی از شباهت عملیات در صنعت و رفتار کارای آنها می باشد.
نقطه ضعف اکثر تحقیقات گذشته از جمله مطالعه واتس و زیمرمن در نظر نگرفتن عامل صنعت بوده است . ارتباط دادن بحث انتخاب روش های حسابداری بدون در نظر گرفتن عامل صنعت موجب لحاظ نکردن تاثیر شباهت فعالیت بر انتخاب روشهای حسابداری می باشد. در مقاله حاضر شرکت ها در قالب صنعت در نظر گرفته شده اند و نتیجه گیری نهایی در سطح صنعت بوده است .
یکی از راه هایی که کسب و کار شما را با روش های حسابداری انتخاب شده تحت تاثیر قرار می دهد، سال مالیاتی می باشد که در آن اقلام درآمد و هزینه های خاص محسوب می شوند. به عنوان مثال، در صورت استفاده از روش نقدی، اگر شما متحمل هزینه در یک سال مالیاتی شده اید اما آنها را تا سال مالیاتی بعدی پرداخت نکنید، شما قادر به ادعای کسر برای آنها در سالی که متحمل هزینه شده اید نخواهید بود. ولی در صورت استفاده از روش تعهدی، شما قادر به ادعای آن در سال جاری خواهید بود، چرا که تحت این سیستم شما زمانی معاملات را ثبت می کنید که آنها رخ داده باشند، نه زمانی که پول در واقع به دست شما می رسد.
بسیاری از کارها وجود دارد که خود شما به عنوان صاحب کسب و کار آن را انجام می دهید؛ از مدیریت فروش گرفته تا مدیریت منابع انسانی و موارد دیگر. اما، وقتی که به امور مالی می رسید، ممکن است برایتان سوال پیش آید که آیا باید حسابدار استخدام کنید یا خودتان آن را انجام دهید. پاسخ همیشه ساده نیست و این می تواند به دانش فنی شما و نوع صنعت شما بستگی داشته باشد. اما، برای کمک به تصمیم گیری کمی ساده تر، قبل از اینکه سراغ یک یا چند راه دیگر بروید، چند چیز را بررسی کنید.
در این روش، ابتدا قیمت عرضه تعیین میشود و سپس از سرمایه گذارانی که نوعا در قسمتی یا کل سهام سفارش داده شده مشارکت دارند، سفارشها را دریافت میکنند.
اصولا از روش مزایده هنگام عرضه اوراق دولتی و نیز خصوصیسازیهای مبتنی بر تغییر بافت مالکیتی سهام استفاده میشود ولی در عرضههای عمومی اولیه شرکتها به ندرت، به کار گرفته میشود زیرا عقیده عمومی بر این است که استفاده از روش ثبت دفتری در نخستین عرضه عمومی، کارآیی بیشتری دارد.
در این روش که به واسطه مزایای حاصل از آن، نسبت به سایرین کاربرد بیشتری دارد، کارگزاران متعهد پذیره نویسی، تبلیغات پیرامون سهام جدید را انجام داده و سپس سفارشها را قبل از تعیین قیمت عرضه، از سرمایه گذاران دریافت میکنند. فرآیند عرضه عمومی اوراق بهادار با تقاضای یک شرکت برای عمومی شدن شروع میشود. معمولا ناشر این فرآیند را با کمک پذیرهنویس اصلی خود که شرکت تامین سرمایه است، تدوین میکند.
همچنین پذیره نویس از یک مشاور حقوقی که اسناد را تنظیم و یک حسابرس برای حصول اطمینان از اینکه حسابهای شرکت منطبق با استانداردهای حسابداری تهیه شده است، استفاده میکند. در بسیاری از موارد یک شرکت تبلیغاتی به شرکت کمک میکند تا به سطحی از توزیع عمومی که در نظر دارد، دست یابد. روابط تعریف شده و پذیرفتهشدهای بین پذیرهنویس، مشاور حقوقی و حسابرس شرکت وجود دارد. متعهد پذیرهنویس و شرکت برای شروع، امیدنامه اولیه و بیانیه ثبت را به کمیسیون بورس اوراق بهادار تحویل میدهند.
این بیانیه شامل محدوده اولیه قیمت است. کمیسیون بورس اوراقبهادار و انجمن ملی کارگزاران اوراقبهادار، امیدنامه اولیه و سایر مدارک تکمیلی را برای حصول اطمینان از صحت، رفع نواقص و عدم وجود اشتباه بررسی میکنند. معمولا عرضه عمومی اولیه اوراقبهادار، خیلی وسیعتر از حدی است که یک شرکت تامین سرمایه بتواند بهتنهایی آن را انجام دهد. بنابراین، پذیرهنویس اصلی با مجموعهای از سایر پذیرهنویسان یک اتحادیه را تشکیل میدهند. دو هدف برای این کار متصور است؛ اول اینکه اتحادیه مخاطره پذیرهنویس را کاهش میدهد و دوم اینکه اتحادیه کمک میکند سهام بین سهامداران بیشتری توزیع شود. هر کدام از بانکها در اتحادیه، سهم مشخصی از سهامی را که میتوانند بفروشند دریافت میکنند.
اتحادیه قراردادی را با ناشر تنظیم میکند که مازاد سهام پذیرهنویسی نشده را خریداری کند یا قرارداد فروش با حداکثر تلاش منعقد میکند که در آن صورت اتحادیه متعهد خرید مابقی سهام فروخته نشده است.پذیرهنویس برای دستیابی به درک بهتری از تقاضای موجود برای سهم، پیشنهادهای مشروطی از مشتریان جمعآوری میکند تا منحنی تقاضای موجود را برای سهم ترسیم کند که از آن برای کشف قیمت نیز استفاده میکند.
در این مرحله، خریداران آتی سهم هیچ تقاضای خریدی را به کارگزاران برای معامله ارائه نمیکنند تا زمانی که امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار ثبت شود. در آن زمان، پذیرهنویس قیمت را تعیین میکند. هدف از این کار، تعدیل انتظارات شرکت برای قیمت سهام با منفعت مورد انتظار سرمایهگذاران با پذیرش مخاطره عدم وجود سابقه قیمتی برای سهام شرکت است. در مرحله بعدی، مدیریت شرکت و اتحادیه پذیرهنویسان وارد تبلیغات و ارائه تصویری از شرکت برای سرمایهگذاران بالقوه میشوند. توانایی گروه مدیریتی شرکت در جلب نظر سرمایه گذاران یکی از عوامل اصلی موفق بودن عرضه عمومی است.
در پایان تبلیغات، ناشر میتواند امیدوار باشد که تقاضای کافی برای سهام در بازار وجود دارد. در این زمان ناشر شروع به تنظیم امیدنامه نهایی میکند. برای این کار، ناشر در مورد قیمت عرضه و چگونگی تخصیص سهام (سهمیه بندی یا فروش آزاد) تصمیمگیری کرده و در نهایت، امیدنامه نهایی برای ارائه به همه سرمایهگذاران بالقوه تهیه میشود و شامل قیمت واقعی هر سهم و تعداد سهام منتشره خواهد بود. دو روز بعد از تهیه امیدنامه نهایی، عرضه عمومی شروع میشود و معمولا این کار پس از بسته شدن بازار بورس اوراقبهادار صورت میگیرد. اعمال سفارشها برای معامله اوراقبهادار عرضه شده در ابتدای روز بعد امکانپذیر است. در این مرحله، اتحادیه وجوه پذیرهنویسی را پس از کسر کارمزد به حساب بانکی شرکت واریز میکند.
برای عرضه عمومی اولیه اوراقبهادار از طریق حراج همزمان روشهای مختلفی وجود دارد. مراحل اولیه عرضه عمومی به روش حراج همزمان بسیار شبیه مراحل نمونه ثبت دفتری است. ناشر با همکاری پذیرهنویس، مشاور حقوقی و حسابرس که در تنظیم امیدنامه اولیه نقش مهمی ایفاد میکند، یک گروه عرضه اولیه سهام با وظایف مشخص تشکیل میدهد. بعد از تشکیل گروه، امیدنامه اولیه تهیه میشود. در عرضه اولیه به روش حراج فقط یک پذیرهنویس وجود دارد که با سایر پذیرهنویسان یک اتحادیه الکترونیک را تشکیل میدهند.
وقتی امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراقبهادار و انجمن ملی کارگزاران تایید شد، گروه عرضه اولیه سهام تبلیغات را شروع میکند. مانند روش سنتی ثبت دفتری، سرمایهگذاران بسیار متنوع بوده و بنابراین دسترسی به همه سرمایهگذاران بالقوه کار دشواری است. برای حل این مشکل، کمیسیون بورس اوراقبهادار با اصلاح و تغییر مقررات اجازه ارسال اطلاعیه اینترنتی را از سال ۱۹۹۷ داده است.
فرآیند حراج واقعی شامل پنج مرحله است: بررسی صلاحیت، انجام حراج، اتمام حراج، قیمتگذاری و تخصیص. در مرحله تعیین صلاحیت، امیدنامه اولیه مطابق با قوانین و مقررات برای عموم تهیه میشود. تمام سرمایهگذاران علاقهمند از طریق بانک سرمایهگذار نسبت به دریافت کد خرید اقدام میکنند. با داشتن کد خرید، سرمایهگذاران میتوانند سفارش خرید خود را به پذیرهنویس تعیین شده، ارائه کنند.حراج در روزی شروع میشود که در امیدنامه تعیین شده است. برای خرید سهم، سرمایهگذاران مبلغ و تعداد سهامی را که تمایل دارند بخرند، تعیین میکنند. معمولا درخواستهای خرید میتواند به قیمت کمتر یا بیشتر از محدوده قیمت تعیینشده در امیدنامه اولیه و بیانیه ثبت هم تعیین شود. همچنین خریداران میتوانند بیش از یک سفارش داشته باشند.سفارشها از طریق اینترنت توسط سرمایهگذاران برای پذیرهنویس ارسال میشود. پذیرهنویس میتواند درخواستهای تلفنی یا فاکس را قبول کند. خریداران اجازه دارند تا درخواستهای خود را تا قبل از پایان حراج حذف کنند.
برای تعیین قیمت نهایی روشهای مختلفی وجود دارد. در آمریکا راهکار خاصی برای تعیین قیمت نهایی عرضه وجود ندارد. روش حراج بهطور مستقیم قیمت عرضه را تعیین نمیکند، مانند روش عرضه مشروط در نمونه ثبت دفتری، ناشر و پذیرهنویس درخواستهای خرید را ثبت و نمودار تقاضا را ترسیم میکنند. برآیند قیمتگذاری بین شرکتها متفاوت است. در حالت استاندارد عرضه عمومی به روش حراج، شرکت اوراقبهادارش را برای نخستینبار از طریق پذیرهنویسی منتشر و قیمت را با نظر خودش تعیین میکند و سهام این شرکت میتواند با صرف یا کسر فروخته شود.
رویه عرضه در این روش به این صورت است که نخست قیمتی بالا برای سهام موردنظر تعیین میشود و سپس قیمتها تا حدی پایین میآید که سرمایه گذار، خواهان مقدار معینی از سهام مذکور شوند و سپس معاملات بعدی دوباره با همان روش مزایده عرضه میشود.
کشف قیمت، بهعنوان یک روش برای تعیین قیمت کالای خاص یا اوراقبهادار، بر مبنای عرضه و تقاضای اولیه در بازار تعریف میشود. در هر دو روش ثبت دفتری و عرضه عمومی به روش حراج، تعیین قیمت عرضه مرحله اصلی عرضه عمومی اوراقبهادار است که تاثیر بااهمیتی بر میزان موفقیت عملکرد عرضه اولیه سهام دارد. موفقیت قیمتگذاری از طریق اندازهگیری بازده در روز اول، قابل ارزیابی است. هدف از کشف قیمت، تعیین قیمت عرضه بهگونهای است که ارزش اوراقبهادار منتشر شده توسط شرکت، ماکزیمم شود و هدف پذیرهنویس، تعیین قیمت به روشی است که بازده سرمایه گذاران اولیه متناسب با مخاطره عدم وجود معامله قبلی این اوراق باشد.
همانگونه که قبلا اشاره شد، در روش سنتی ناشر و پذیرهنویس از طریق جمعآوری تقاضای بازار بهوسیله جمعآوری درخواستها از نهادهای مالی مختلف به درک مناسبی از بازار تقاضا دست مییابد. این درخواستها شامل مبلغ ریالی و تعداد سهام مورد درخواست سرمایهگذاران بالقوه است. با جمعآوری این اطلاعات پذیرهنویس قادر خواهد بود تا قیمتهای مختلف تقاضا را جمعآوری کرده و نمودار تقاضا را ترسیم کند. قیمت عرضه با روش مشخصی تعیین نمیشود و بیشتر به تفسیر متعهد پذیرهنویس از تقاضای عمومی بستگی دارد ولی بهطور کلی قیمت در جایی تعیین میشود که تقاضا بیشتر از عرضه باشد.کشف قیمت در روش حراج کاملا مشابه روش ثبت دفتری است، با این تفاوت که منحنی تقاضا شامل درخواستهای تمامی سرمایهگذاران بالقوه است نه فقط سرمایهگذاران نهادی، قیمت و روش تخصیص نیز در امیدنامه درج شده است.
اما عرضه اولیه سهام در بورس ایران چه تفاوتی با بورسهای جهانی دارد؟ و اینکه چرا سهامداران به محض اعلام عرضه اولیه سهام در بورس، بیمهابا فروش سهام شرکتهای ارزنده و حتی بزرگ را در دستور کار قرار داده و به سرعت به صف خریداران سهام عرضه اولیه شرکت جدیدالورود با هر وضعیت بنیادین و سودآوری میپیوندند؟
برخی کارشناسان معتقدند، عرضه اولیه سهام حجم چندانی از معاملات بازار سهام را در بر نمیگیرد اما در شرایطی که سهام شرکتهای بزرگ و حتی متوسط با اقبال چندانی مواجه نیستند، عرضههای اولیه نسبت به حجم روزانه معاملات و میزان سهام شناوری اندک خود، به طور متوسط 15 تا 20 درصد از ارزش کل معاملات روزانه را به خود اختصاص میدهند زیرا عمده معاملهگران برای نوسانگیری کوتاهمدت از عرضههای اولیه، به فروش سهام شرکتهای بزرگ و تاثیرگذار در پرتفوی خود به هر قیمتی اقدام میکنند. در این رابطه مشکلات دیگری همچون محدودیت اطلاعات موردنیاز و عدم شفافیت کافی و حضور کمرنگ شرکتهای تامین سرمایه برای سنجش ارزندگی سهام در عرضه اولیه باعث شده تا اطمینان چندانی برای تایید صحت و سقم مدارک و مستندات مالی این شرکتها در بدو ورود به بازار سرمایه وجود نداشته باشد
سبد سهام یا پُرتفُوی Portefeuille یک واژه فرانسوی به معنای کیف پول یا خزانه پول است که ترکیبی مناسب از سهام یا سایر داراییها است، که یک سرمایهگذار آنها را خریداری کردهاست. هدف از تشکیل پرتفوی، تقسیم کردن ریسک سرمایهگذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم میتواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.
نرم افزار حسابداری (Accounting software) به گونه ای از نرم افزارهای کاربردی اطلاق میگردد، که داده های حسابداری مربوط به کلیه معاملات را در قالب ماژول های تابعی (همچون حساب دریافتنی و …) ذخیره سازی و پردازش مینماید. نرم افزارهای حسابداری نرم افزارهایی هستند، که بر پایه مفاهیم حسابداری طراحی میشوند و جهت تسهیل امور، به حسابداران یاری می رسانند.
ادامه مطلب ...