پرتفوی سهام چیست؟

سبد سهام یا پُرتفُوی Portefeuille یک واژه فرانسوی به معنای کیف پول یا خزانه پول است که ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌ها است، که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری کرده‌است. هدف از تشکیل پرتفوی، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند.

ریسک نقدشوندگی

یکی از موضوع های اساسی در سرمایه گذاری ارزشیابی دارایی هاست. ارزش ذاتی هر دارایی عبارت است از ارزش فعلی جریان های نقدی آتی دارایی، که علاوه بر زمان وقوع، نرخ تنزیل نیز مورد توجه قرار میگیرد. نرخ تنزیل یا بازده مورد انتظار هر دارایی، نشان دهندة بازدهی از دست رفته تحت شرایط ریسک مساوی ناشی از تحصیل آن دارایی است . یکی از عوامل مؤثر بر ریسک دارایی ها قابلیت نقدشوندگی آنهاست نقش عامل نقدشوندگی در ارزش گذاری داراییها حایز اهمیت است، زیرا سرمایه گذاران به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی های خود را به فروش رسانند، آیا بازار مناسبی برای آنها وجود دارد یا خیر؟

بررسی حباب قیمتی سهام

مفهوم حباب از اوایل قرن هفدهم وارد ادبیات اقتصاد شده است. به طوری که واژه جنون لاله ای بر اشاره غیر مستقیم به وجود حباب در یک اقتصاد به کار می‌رود. این واژه از سال ۱۶۳۶ زمانی که تقاضا برای گل‌های لاله در هلند به حد بسیار بالایی افزایش یافت، به طوری که قیمت یک شاخه گل لاله به ۱۰۰۰ فلورینس (واحد پول وقت هلند) رسید در حالی که درآمد سرانه ۱۵۰ فلورینس بود. از آن زمان تا‌کنون نمونه‌های متعددی به عنوان دوران حباب قیمتی یاد شده است.

تفاوت شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص چیست؟

معرفی شرکت سهامی

شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.شرکت سهامی شرکت بازرگانی محسوب می شود.ولو اینکه موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد.در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد
در این شرکت ها سرمایه تامین شده به قطعات بسیار کوچکی از سهام تقسیم می شود و در بین شرکا نسبت به سرمایه ای که می آورند تقسیم می شود و هر چه سرمایه یا آورده نفرات بیشتر باشد قطعات سهام بیشتری به آنها تخصیص خواهد یافت.

شرکت های سهامی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند . شرکت های سهامی عام و شرکت های سهامی خاص.

 این شرکت ها هر چند نقاط اشتراک زیادی با هم دارند و جز یک خانواده محسوب می شوند .هر چند از دیدگاه عموم تفاوت این دو شرکت در میزان سرمایه و سهام این دو شرکت و نحوه تادیه آن ها می باشد  ولی این دو شرکت تفاوت های کلیدی زیادی دارند که باعث شده ساختار این شرکت را در بسیاری از جاها و دیدگاه ها کاملا جدا ببینند هر چند هر دو نهایتا شرکت سهامی هستند .

شرکت های سهامی جزء شرکت های سرمایه ای هستند و این یعنی اینکه اعتبار این شرکت ها در گرو سرمایه این شرکت ها می باشد .این شرکت ها در همه نوع فعالیت اقتصادی می توانند حضور داشته باشند و تفاوتی هم ندارد که خاص باشند یا عام .

شرکت سهامی عام(Public compan)  چیست؟

شرکت سهامی عام شرکتی است که موسسین آن قسمتی از سرمایه ی شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند (اطلاعات بیشتر را در مورد عرضه اولیه سهام بخوانید)
به این طریق که موسسین قبلاَ بیست درصد سرمایه را خودشان تعهد کرده و لااقل سی و پنج درصد مبلغ تعهد شده را در حسابی به نام شرکت در شرف تاسیس در یکی از بانک ها سپرده و سپس اظهارنامه ای به ضمیمه ی طرح اساسنامه ی شرکت و طرح اعلامیه ی پذیره نویسی سهام،به مراجع ثبت شرکت ها تسلیم نمایند.
پس از ثبت شرکت سهامی عام،سهام آن در بورس داد و ستد می شود.

نحوه ی تشکیل شرکت سهامی عام

شرکت سهامی عام کامل ترین نوع شرکت سهامی است و مسلم است برای انجام امور مهم از قبیل استخراج معادن و تجارت با کشورهای خارج و تاسیس کارخانجات و ایجاد سدها و بانک ها تشکیل می شود که سرمایه ی فردی کفاف آن را نمی دهد.از آن جا که شرکت سهامی عام برای جلب سرمایه های مهم ایجاد می شود ، لازم است تعداد قابل ملاحظه ای شریک گرد هم جمع شوند.

اما شرکت های سهامی خاص بیشترین محبوبیت را در ایران و در بین علاقمندان ثبت شرکت دارند . شرکت های سهامی خاص تنها با سرمایه ای محدود به خود موسسین که به عنوان دارایی شرکت می آورند فعالیت خواهند کرد و تمامی سرمایه این شرکت باید توسط موسسین خود تامین شود

شرکت سهامی خاص(Privately held company)  چیست؟

شرکتهای سهامی خاص شرکتهایی بازرگانی هستند هرچند موضوع فعالیت آنها غیر تجاری باشد، مثلا چنانچه فعالیت شرکت سهامی خاص در زمینه خدمات نظافتی، حسابداری، تغییر و نگهداری و ... بدون در نظر گرفتن موضوع بازهم این شرکت چون سهامی خاص است تجاری می باشد.

تفاوت بین شرکت‌های سهامی عام و سهامی خاص چیست؟

– شرکت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی عمومی می‌نماید ولی شرکت سهامی خاص، حق مراجعه به عامه را ندارد.
– امکان صدور اوراق قرضه فقط برای شرکت‌های سهامی عام وجود دارد.
– نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی عام مشروط به موافقت سهامداران نیست ولی در شرکت سهامی خاص، چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع شرکت می‌تواند باشد.
– سهام شرکت سهامی عام قابل عرضه در بازار بورس است ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه‌ای ندارد.
– مدیران و سهامداران شرکت سهامی عام، حداقل 5 نفر و شرکت سهامی خاص حداقل 3 نفر می‌باشد.

– در شرکتهای سهامی عام عبارت (سهامی عام) و در شرکتهای سهامی خاص عبارت (شرکت سهامی خاص) باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.

پذیره نویسی چیست؟

تعهد پرداخت سهام را که از ناحیه اشخاص به عمل می آید ، قانون پذیره نویسی نامیده می شود .

به موجب آگهی ( که اصطلاخ قانونی در این مورد اعلامیه است ) اشخاصی که مایل به سرمایه گذاری در شرکت سهامی عام هستند دعوت می شوند تا با ملاحظه عملی که شرکت برای انجام آن تأسیس می شود و سرمایه ای که در نظر گرفته شده و با اطلاع از سوابق و شخصیت مؤسسین در خرید سهام شرکت نمایند.

شرکت با مسئولیت محدود چیست؟

شرکت با مسئولیت محدود Private limited company  نوعی شرکت است که، بر خلاف شرکت تضامنی، مسئولیت هر یک از سهامداران در مورد بدهی‌های شرکت محدود به مبلغ سرمایه‌گذاری شده در شرکت است و در صورت عدم کفایت مجبور نیستند اموال شخصی خود را در این راه مصرف نمایند.

به زبان ساده‌تر در صورتی که شرکت ورشکسته شود و نتواند جوابگوی طلبکاران باشد تنها سرمایه سهامداران از بین می‌رود و طلبکاران نمی‌توانند باقی‌مانده مطالبات خود را از اموال شرکای شرکت مطالبه کنند.

شرکت با مسئولیت محدود در ایران تنها با حداقل دو شریک قابل ثبت است و هر گونه نقل و انتقال سهام آن تنها از طریق دفتر اسناد رسمی امکان‌پذیر است.

عرضه اولیه سهام چیست؟

در مقاله قبلی نحوه ثبت نام در بورس مرحله به مرحله آموزش داده شد. در این مقاله ما قصد داریم اصطلاحاتی را تعریف کنیم که مناسب افرادیست که تازه پا به عرصه بازار بورس نهاده اند و آن هم عرضه اولیه سهام است.
عرضه اولیه سهام (Initial Public Offerings) که به اختصار با IPO نشان داده می‌شود، عبارتست از اولین فروش سهام توسط یک شرکت خصوصی که طی آن به یک شرکت عمومی تبدیل می‌شود.

برای درک بهتر موضوع، مثالی را در مورد تبدیل یک شرکت سهامی خاص به یک شرکت سهامی عام با هم مرور می‌کنیم.

فرض می­‌کنیم یک فرد (و یا چند نفر به صورت شراکتی) کسب و کار جدیدی را راه می­‌اندازد. با این فرض در واقع مالک این کسب و کار فقط آن فرد (و یا آن چند نفر) خواهد بود. این فرد (یا افراد) می­تواند اشخاص دیگری را به عنوان شریک به مجموعه خود اضافه کند و با این کار سرمایه جدیدی برای کسب و کار قبلی جذب کند. دقت کنید که این شرکت هر اندازه‌ای می‌­تواند باشد؛ چه در اندازه یک کسب و کار محلی و خانوادگی یا در حد یک کسب و کار چند ده میلیاردی! ولی همچنان این شرکت یک شرکت خصوصی خواهد بود. زیرا حق خرید و فروش سهم‌الشرکه دارای یک سری محدودیت‌های حقوقی است که بین شرکا محفوظ می ماند. حال ممکن است فعالیت شرکت به جایی برسد که نیاز به منابع خیلی زیاد برای توسعه فعالیت‌های خود داشته باشد و شرکا تصمیم بگیرند که شرکت را از حالت خصوصی درآورده و با عرضه بخشی از سهم خود، شرکای بیشتر و با قوانین مربوط به شرکت‌های سهامی عام را وارد کسب و کار خود کنند. در این مرحله موضوع عرضه اولیه مطرح می­‌شود.

عرضه‌ی عمومی اولیه  (IPO)، عرضه‌ی اوراق‌ بهادار شرکت به عموم برای اولین بار و بدون سابقه قبلی قیمت‌گذاری است. خیلی‌ها اعتقاد دارند که عرضه‌های اولیه در بورس مانند طلا است یعنی ما هرچی بخریم به احتمال خیلی بالایی سود کرده‌ایم، واقعیت هم همین است. در چند سال گذشته می‌توان گفت تمامی عرضه‌های اولیه دارای سود بوده‌اند.

 عرضه اولیه سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد. حال سوال اینجاست که وقتی سهام یک شرکت برای بار اول در بورس عرضه می شود ما چگونه می توانیم آن را بخریم؟

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

 تا همین چند وقت پیش عرضه اولیه هایی که در بورس ما انجام می شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفت. بدین صورت که ابتدا سهم طی یک فرایندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن دخالتی نداشتند، اصطلاحا کشف قیمت می شد. یعنی مشخص می شد که سرمایه گذاران می توانند آن سهم را برای بار اول به چه قیمتی خریداری کنند. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که می خواست عرضه بشود، سهمیه هر فردی که می خواست عرضه اولیه بخرد مشخص می شد. در نهایت هم ساعت سفارش گذاری مشخص می شد. مثلا در نهایت بورس اعلام می کرد سرمایه گذاران برای شرکت a که قرار است در ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه عرضه شود می توانند هرکدام ۱۰۰۰ سهم و در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارند. پس در این روش قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص شده بود و در نهایت شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهم های تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده  است.

روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی با نام بوک بیلدینگ رونمایی شده است. از این به بعد شما برای خرید عرضه اولیه باید به روش بوک بیلدینگ اقدام به خرید سهام بکنید. مهم ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت می باشد. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی عدالتی ایجاد نخواهد شد. در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می کند، در سیستم معاملاتی ثبت می کند. اما یکی از معایب این روش قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد می باشد. نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند. حال سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از این قیمت قرار دهند.

مشکل این روش این است که به احتمال زیاد در بیشتر مواقع این کار باعث می شود تا افراد در سقف قیمتی اقدام به ثبت سفارش و خرید سهام بکنند. این امر ممکن است موجب ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی شما در این روش راحت تر از روش حراج اقدام به خرید می کنید. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه براساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده است، انتخاب می کنید و در آن قیمت سفارش خود را ثبت می کنید.

به دلیل تقاضای بسیار زیادی که برای عرضه‌های اولیه شکل گرفته، معمولا سهمیه کمی به افراد شرکت‌کننده می‌رسد؛ با این حال، خرید سهام در عرضه اولیه یک راه بی‌خطر برای تجربه اولین سرمایه‌گذاری در بورس است، زیرا بیشتر مواقع مقداری سود نصیب سرمایه‌ گذاران می‌کند.

در عرضه اولیه با بوک بیلدینگ، یک بازه زمانی، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و سهمیه برای هر کدمعاملاتی در نظر گرفته می‌شود. شما باید براساس این اطلاعات که توسط ناظر بازار در روز عرضه اعلام می‌شود، سفارش خود را در ساعت مشخص شده ارسال کنید. تخصیص سهام توسط ناظرین به کدهای معاملاتی انجام می‌گیرد و معمولا در صورت وجود تقاضای بالا، همه افراد بطور مساوی از عرضه‌ها بهره‌مند می‌شود