بررسی تغییرات نرخ ارز و شناسائی روابط بین ارزها در بازار فارکس

قبل از جنگ جهانی اول، بانکهای مرکزی هر کشور پول خود را بر حسب مقدار معینی طلا تعریف می کردند و ملزم به خرید و فروش هر مقدار طلا با نرخ تعییین شده بودند. اما ذخایر طلای کشورها محدود بود، بنابراین پول کاغذی پا به میدان گذاشت. عرضه و رونق پول کاغذی تورم و بی ثباتی سیاسی را به دنبال داشت بنابراین نظارت های ارزی را می طلبید .

در جولای 1944 جنگ جهانی دوم پایان یافت. قرارداد برتون وودز ) نظام پایه طلا _ارز( دلار آمریکا را به عنوان یک پول و ذخیره بین المللی برگزید )در واقع دلار فرزندی است که بعد از جنگ جهانی دوم متولد شد). بر اساس این قرارداد ایالت متحده آمریکا قیمت دلاری هر اونس طلا را در سطح 35 دلار تثبیت کرد و پولهای سایر کشورها با نرخ ثابتی نسبت به دلار تعریف شدند .

انتظار کاهش یا تضعیف ارزش دلار آمریکا در مواجه با کسری تراز پرداخت در اوایل1971 از دلایل فروپاشی نظام برتون وودز بود. این مساله منجر به خروج وسیع سرمایه از آمریکا شد به طوری که نیکسون رییس جمهور وقت آمریکا قابلیت تبدیل دلار به طلا را لغو نمود .قابل ذکر است وقتی ارزش پول یک کشور کاهش پیدا کند صادرات آن افزایش و واردات آن کاهش می یابد و از این طریق کسری تراز پرداخت ها از بین می رود به تبع این امر اقتصاد قوی می شود، بیکاری در اقتصاد پایین می آید و نرخ رشد اقتصادی و فعالیت اقتصادی بالا خواهد رفت . از آنجا اقتصاد های ملل مختلف در جهات گوناگونی حرکت کردند و یک سری تعدیلات لازم بود . محدودیتهای ورود و خروج سرمایه توسط بیشتر کشورها حذف شدند.

شرکت کنندگان اصلی بازار ارز برای تعدیل کردن نرخهای ارزشان بر اساس ارزشهای مورد انتظارشان آزاد گذاشته شدند (نظام نرخهای شناور ارز)  قابل ذکر است در نظام شناور ارز، عرضه و تقاضا، تعیین کننده قیمت ارز می باشد. بنابراین افزایش عرضه یا کاهش تقاضا یک ارز در بازار موجب کاهش قیمت و افزایش تقاضا یا کاهش عرضه موجب افزایش قیمت ارز مورد معامله می شود.

بانکها که می خواستند برای خدمات دهی به مشتریانشان حداکثر بهره وری را از شناور بودن نرخ ارزها به دست آورند فعالانه به تجارت با یکدیگر پرداختند و در نتیجه بازار بین بانکی(interbank) ایجاد شد .

در حال حاضر بازار ارز که ارزش معاملات آن روزانه بالغ بر 1.5 تریلیون دلار می باشد، هر فرصت سرمایه گذاری در هر بازاری را کوچک جلوه می دهد . بنابراین ضرورت دارد به این بازار توجه گردد. برای رسیدن به درجه بالایی از توسعه یافتگی ،اقتصاد دانان توسعه ،عقیده دارند که سرمایه گذاری و انباشت سرمایه باید بگونه ای در راستای تولید در اقتصاد انجام گیرد تا اقتصاد کشور در مسیر رشد پایدار اقتصاد حرکت کند ،اما در این میان تغییرات نرخ ارز می تواند بر مبادلات تجاری تاثیر خاصی گذارد در چند سال گذشته به دلیل نوسانات زیاد حاصل از تغییرات نرخ ارز سبب شده تا سرمایه گذاران به فکر سرمایه گذاری در بازار ارز شوند و از تغییرات سریع ارزها و اختلافات میان آنها بهرهمند شوند .بنابراین مقوله جدیدی به نام بازار فارکس شکل گرفته است که سرمایه گذاران تمایل به سرمایه گذاری در این بازار دارند و یکی از عوامل ترغیب کننده سرمایه گذاران، درصد بازده بالای این سرمایه گذاری می باشد.

بازار فارکس

بازار فارکس (فارکس اصطلاحی است لاتین بر گرفته از دو کلمه Foreign Exchange که به معنی تبادل ارزهای خارجی می باشد) ، در سال 1971 ، وقتی نرخهای خرید و فروش ارزها تحت نظام شناور ارز درآمدند، ایجاد شد . بازار فارکس ) خرید و فروش ارز(بزرگترین بازار در جهان می باشد، ارزش معاملات روزانه این بازار بالغ بر 1.5 تریلیون دلار است که در قیاس با گردش 10 بیلیون دلاری بازار سهام آمریکا حجم معاملات بسیار بیشتری را شامل می شود . بازار فارکس مکان مرکزی سازمان یافته ای ندارد، در این بازار معاملات ارزی از طریق کامپیوتر و تلفن از جای جای مختلف این کره خاکی انجام می شود در مقابل دلار خرید و فروش می شوند

تا سال 1998 این بازار به بانکها و موسسات بزرگ اختصاص داشت که به خرید و فروش ارزهای مختلف بین خودشان به منظور کسب سود های عظیم اقدام می نمودند . بزرگترین، کاراترین و پویاترین بازار مالی در جهان با گردش مالی روزانه  1.5 تریلیون دلار (سی برابرحجم معا ملات روزانه بازار سهام و اوراق قرضه و خزانه داری امریکا)

فارکس خرید یک ارز و فروش ارز دیگر در یک بازار over the counter (بازاری که مکان فیزیکی ندارد) می باشد که ارزها به صورت جفتی معامله می شوند مانند: (EUR/USD)

حجم عظیمی از این معاملات ارزی به جای نقل وانتقال واقعی ارز,ازطریق بدهکار و بستانکار کردن حسابهای بانکی انجام می شود. با توجه به اینکه همه ملل بسوی جهانی سازی اقتصاد پیش می روند و همه فعالیتهای اقتصادی نهایتا باید به پول برگردانده شوند فعالیت این بازار ادامه خواهد یافت و هرگز متوقف نمی شود! نخستین خشت تجارت با انجام اولین معاملات پایاپای بر زمین خاکی نهاده شد . با گذ شت زمان مشکلات موجود از جمله حمل و نقل کالا موجب شد که این روش به معاوضه کالا با اشیا قیمتی نظیر طلا و نقره تبدیل شود و این پایه ای شد برای ضرب سکه . روند تبادلات تا جایی پیش رفت که در قرون وسطی منجر به چاپ اسکناس شد . اما مشکل موجود در این زمینه ، انتخاب پشتوانه مناسب برای چاپ اسکناس بود . اساس کار بر این بود که به ازای میزان طلایی که هر کشور داشت ، میتوانست اسکناس چاپ کند و هر شخص می توانست در ازای اسکناس از بانک طلا دریافت کند . اگر در یک زمان مراجعه کنندگان زیادی تقاضای تبدیل اسکناس به طلا می کردند، خزانه تخلیه شده و میزان تورم افزایش می یافت.

بزرگترین مشکلات سیستم ( طلا پشتوانه پول) همین عدم کتنرل پول بود . استاندارد تبادلات ارزی در این زمان توسط نماینده ارشد سیستم اقتصاد بین المللی تعیین می شد و بدین طریق ارزهای مختلف ارزش گذاری می شدند . به عبارتی نرخ طلا ،موجب افزایش یا کاهش نرخ ارزهای مختلف می شد. به دلیل مشکلات فراوان این سیستم ، در جولای1944 ، کشورهای متحد شامل آمریکا ،برتانیا ی کبیر و فرانسه طی کنفرانسی که در برتون وودز معروف شد ، یک ارز مشترک که دلار بود انتخاب و ارزهای دیگر بر حسب دلار ارزش گذاری شدند

برای مشخص کردن ارزش دلار از طلا استفاده می شد ، بدین صورت که ارزش هر اونس طلا 35 دلار تعیین شد .این پیمان باعث یک قطبی شدن اقتصاد جهانی شد . در این پیمان کشورهای عضو پذیرفتند که محدوده تغییر ارزش ارزهای خود را در صد مشخصی ( کمترازده درصد (در نظر بگیرند و تغیرات بیشتر از محدوده را مهار کنند . این سیستم تا سال 1967 استفاده می شد تا این که در این سال شخصی به نام پرو فسور( میلتون فریدمن) به بانک شیکاگو مراجعه کرد و زمانیکه ارزش پوند کم شده بود در خواست وام پوند کرد.

به عبارتی وی در نظر داشت که از افزایش نرخ پوند استقاده کرده و سود ببرد) یک موقعیت (BUEاما بازار جهانی و تبادلات ارزی باعث شد که رفته رفته پیمان برتون وودز اعتبارخود را از دست بدهد و در سال 1979 کمیته اقتصادی اروپا سیستم جدیدی با نام سیستم مالی ارو پا که باعث ثبات ارزهای اروپای می شد ، ارائه کرد .

این پیمان در سال 1990 با تلاش تعدادی از کشورهای اروپایی در جهت ارزش گذاری ارزهای خود به طور کلی نقض شد و به دنبال این روند کشورهای اروپایی در سال 1991 در ما ستریخ برگزار کردند که طی آن یک ارز انتخاب شد . طبق پیمان ماستریخ یورو به عنوان ارز مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا تعیین شد . بدین شکل تک قطبی بودن دلار به نوعی حذف شد . در سال 2002 یورو رسما وارد تجارت جهانی شد و معاملات جهانی بر حسب یورو به دلار انجام گرفت . در حال حاضر ، دلار و یورو در کنار ارزهای قدرتمند دیگر همچون پوند ، ین ، فرانک و ... بازار تبادلاتی را شکل داده اند که باعث معاملات روزانه به ارزش 1.6 تریلیون دلار شده است . این بازار ، بازار فارکس است .

فارکس چیست ؟

فارکس اختصار ارز خارجی است و یک ارز جهانی بین بانکی یا بازار بین معامله گران است که در آن از سیستم نرخ ارز های شناور استفاده می شود . اکثر مردم دانش کمی در مورد فارکس دارند . فارکس بزرگترین بازار سرمایه گذاری جهان با تعداد تقریبی  1.5 الی 2 تریلیون دلار در روز است. بعضی افراد برآورد می کنند که با مبادلات نیویورک  2تا 3 ماه تجاری طول می کشد که معادل یک روز کاری در فارکس است.

بازار فارکس چگونه بازاری است؟

بازار فارکس بازار بسیاز بزرگی است که افراد زیادی در آن شرکت می کنند که نه تنها یک بازیگر بلکه حتی یک دولت بزرگ نیز نمی تواند کاملا کنترل مسیر و جهت طولانی مدت بازار را کنترل کند . بنابراین تعدادی از متخصصان از فارکس بعنوان " بهترین و سطح بالاترین زمین بازی " یاد کرده اند .

موقعیت مرکزی بازار فارکس چیست ؟

در شرح تجارت " فارکس " کلمه بازار کلمه گمراه کننده ای است . تجارت فارکس بین صدها بانک بزرگ است که معاملات کمپانیهای بزرگ و دولتها را انجام می دهد .

این موسسات مکررا" نرخ ارز ها را در اختیار یکدیگر و بازار گسترده تر قرار می دهند. آخرین نرخ اعلام شده یکی از این بانکها ، آخرین نرخ بازار برای آن ارز است . معاملات از طریق اینترنت بوسیله تلفن واز طریق ترمینالهای کامپیو تر در صد ها نقطه از جهان انجام می شود

تجارت فاکس چه زمانی انجام می شود؟

اولین جلسه که جلسه توکیو است هر هفته صبح دوشنبه در منطقه آ سیا – اقیانوسیه که نیمه شب شنبه در آ مریکا ست شروع می شود . معاملات همچنان بدون وقفه انجام شده و به سمت لندن و نیویورک حرکت می کند تا بازار در بعد از ظهر جمعه بسته شود .

نخستین ارزهایی که در فارکس معامله می شوند چه ارزهایی هستند ؟

برای اکثر کارگزاران آن لاین 4 جفت ارز مهم وجود دارد که تقریبا سریع ترین نقدینگی را ارائه می کنند .

یورو / دلار آ مریکا

دلار آمریکا / ین ژاپن

پوند ا نگلیس / دلار آ مریکا

دلارآمریکا / فرانک سوئیس

هر فرد چند بار معامله می کند؟

زیبایی تجارت فارکس به صورت انفرادی آن است که، یک فرد می تواند به صورت موقتی ویا مدت زمان طولانی معامله کند . آ نها می توانند از استراتژیهای طولانی مدت برای معاملا ت خود استفاده کنند که در این استراتژیها یک یا دو بار در روز باید بازار را چک کنند یا اینکه می توانند از متدهای کوتاه مدت که نیاز به بر رسی بازار تنها برای چند ساعت در روز دارد استفاده کنند

نکته پایانی

برای معامله‌گرانی که سرمایه‌ی اندکی دارند، معاملات روزانه در تعداد محدود روش خوبی برای ورود به بازار فارکس است. کسانی که چشم‌انداز بلندمدت و سرمایه‌ی بیشتری دارند، استراتژی «کری ترید» جایگزین بهتری است.

در هر دو روش معامله‌گر باید زمانبندی درستی داشته باشد زیرا زمانبندی عنصر کلیدی مدیریت پورتفولیو است. همچنین مانند هر معامله و سرمایه‌گذاری دیگری معامله‌گر باید به خوبی ویژگی‌های شخصیتی‌اش را بشناسد تا بتواند جلوی تصمیم‌های احساسی و غیرمنطقی‌اش را بگیرد. همیشه بر مبنای منطق و قضاوت درست اقدام کنید.

شاخص کل هم وزن بورس

شاخص‌های بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.بنابراین طبیعتا با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند.

بارها دیده شده که معاملات بلوکی روی تابلو اصلی در سهام شاخص ساز منجر به جهت‌دهی شاخص کل شده است، از این جهت نمی‌توان با مشاهده وضعیت شاخص کل به وضعیت کلی بازار پی‌برد. به همین دلیل از سال ۱۳۹۳ شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفته است، افراد می‌توانند با استفاده از آن با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم گیری کنند. برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهندۀ برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. ب طوری که شاهد آن هستیم بازار سهام در وضعیت کاهشی است، اما با افزایش قیمت یک سهم بزرگ شاخص سبز می شود!

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه کمپین "جایگزینی شاخص هم وزن به جای شاخص کل"را تشکیل داده‌اند و خواستار این هستند که اطلاعات تاریخی شاخص هم وزن به روزرسانی شود شاخص هم وزن نشانگر دقیق‌تری برای تغییرات بازار سهام است باید به عنوان شاخص اصلی بازار در نظر گرفته شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ 5 اسفند 93 توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع 5 درصد نوسان مثبت یک شرکت کوچک به اندازه 5 درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

در واقع در شاخص کل هم‌ وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره «شاخص سهام آزاد شناور» توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد(Free float) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. به عنوان مثال سهام شناور آزاد شرکت‌های مخابرات ایران و فولاد مبارکه به ترتیب برابر با پنج درصد و ۲۴درصد است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی در سهامی که بزرگ بوده و بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد باعث می‌شود تا کلیت بازار بصورت تصنعی مثبت گزارش شود به طوری که در شاخص هم وزن این امکان وجود ندارد تنها با معاملات مثبت تعدادی سهام انگشت شمار کلیت بازار مثبت ارزیابی می گردد.

با همه این موارد شاید پیشنهادی که بیشتر مورد توجه اهالی بازار بوده است قرار گرفتن شاخص هم وزن بعنوان شاخص اصلی ارزیابی بازار و شاخص کل بعنوان شاخص جانبی باشد.

شاخص هم وزن پس از رونمایی با 10 هزار واحد در میانه‌ی اسفند 93 توانسته تا به امروز نزدیک به 77 درصد رشد داشته است و به رقم 17700 واحد برسد به طوری که در مدت مشابه همان سال شاخص کل تنها 29 درصد افزایش را ثبت کرده است.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه از رونمایی شاخص هم وزن بیش از دو سال و 6 ماه می‌گذرد، داده و اطلاعات کافی جهت تحلیل پذیر بودن این شاخص فراهم گردیده است با توجه به این موضوع فرصت مناسبی ایجاد شده تا سازمان بورس با این تغییر مختصر نسبت به تمامی حواشی پیرامون بلوک‌زنی و شاخص سازی پایان دهد. علاوه بر این نگاه بیرونی به بازار نیز واقعی‌تر شده و اینگونه استنباط نمی‌گردد که سرمایه‌گذاران در بورس همگام با شاخص کل بایستی بازدهی کسب کنند.

در این دو سال روزهای منفی فراوانی در بازار سرمایه تجربه و شاهد بوده‌ایم، حتی تا 70 درصد نماد‌ها معاملات منفی را سپری می‌کردند اما شاخص کل با نوسان مثبت به کار خود پایان داده بود و همچنین برعکس این موضوع نیز صادق است. به گونه‌ای که اکثر نمادهای بازار معاملات مثبت را تجربه کرده‌اند اما شاخص عددی منفی را نمایش می داد. این تناقضات از هر دو سو باعث تاثیرات روانی منفی بر ذهن معامله گران شده و خصوصاً در روزهای منفی بازار ناراحتی آنان را دوچندان می‌کند چه بسا منجر به عدم تمرکز و اخذ تصمیمات اشتباه در معاملات افراد گردد.

امیدوارم مسئولان ذی ربط در راستای استاندارد شدن قوانین بازار سرمایه  رفتن به سوی پیاده سازی سازوکار بین المللی در نهاد های مالی این تغییرات نه چندان دشوار را به زودی اعمال کرده و گامی مثبت در جهت بهبود شرایط بازار سرمایه بردارند.